Kuantum bilgisayarı yapılamaz denileni bir anda yaptı

Araştırmacılar, mevcut kuantum üstünlük deneylerini yine yapılandırarak bu muvaffakiyete ulaştı. Deneyde kullanılan metot, klasik bilgisayarların iddia gücünün büsbütün dışında kalacak formda tasarlandı. Bu rastgelelik, sadece kuantum fiziğinin belirsizlik prensiplerine dayanıyor.

Projenin temelini, 2018 yılında Texas Üniversitesi’nden bilgisayar bilimciler Scott Aaronson ve Shih-Han Hung tarafından geliştirilen “sertifikalı rastgelelik” protokolü oluşturuyor. Bu protokol, klasik müdahaleyi en aza indirerek kuantum bilgisayarların nitekim rastgele bitler üretmesini sağlıyor. Aaronson, bu çalışmanın kendi teorik teklifinin birinci sefer deneysel olarak muvaffakiyetle uygulanması olduğunu belirtti.

Klasik yollarla rastgele sayı üretmek aslında pek mümkün değil. Zar atmak ya da bir kart çekmek üzere fizikî aksiyonlar dahi, karmaşık da olsa belli fizik kurallarına tabidir ve gereğince güçlü bir bilgisayar bu düzenlilikleri çözebilir. Halbuki kuantum dünyasında parçacıkların özellikleri sahiden evvelce belirlenemez.

Araştırma takımı, Quantinuum’un System Model H2 kuantum bilgisayarını kullanarak 56 kübiti entegre etti ve bu sistemin çözmesi gereken sorunlar, büsbütün bu kübitlerin rastgele kararlarına bağlıydı. Ortaya çıkan sonucu test etmek için ise birden fazla harika bilgisayar devreye sokuldu.

Toplamda 1.1 exaflop süreç gücüne sahip muhteşem bilgisayarlar, kuantum bilgisayarın sonucunu teorik modellerle karşılaştırarak gerçek rastgelelik standardını geçtiğini doğruladı. Bu, mevcut hiçbir üstün bilgisayarın tahlilde bir desen ya da kestirim edilebilirlik bulamayacağı manasına geliyor.

Elbette, kuantum belirsizliğini kullanarak rastgele bitler üretmek yeni bir fikir değil. Fakat bu çalışmanın farkı, internet üzerinden erişilebilen bir kuantum bilgisayarla yapılmış olması. Yani bu tıp rastgele sayı üretimi artık dünya çapında herkesin erişimine açılıyor olabilir.

Quantinuum CEO’su Rajeeb Hazra, bu gelişmeyi “kuantum bilgisayarları gerçek dünya uygulamalarının bir kesimi haline getiren dönüm noktası” olarak tanımlıyor. Hazra’ya nazaran, bu muvaffakiyet sırf kuantum güvenliğini ileriye taşımakla kalmıyor, birebir vakitte finans, üretim üzere birçok dalda gelişmiş simülasyonlara kapı aralıyor.

Kaynak: Sözcü